Ислам һәм сәнгать.
Сђнгать ул нђфис матурлыкка бђйле иќат. Ислам аћа каршы килми. Фђкать эш шунда, Ислам ић элек књркђм ђхлакка љстенлек бирђ, нђфис матурлыкка тњгел, ягъни нђфис матурлык ђхлак принцибыннан соћ килђ, лђкин алар икесе њзара нык бђйлђнештђ тора. Менђ бу Исламныћ бљтен тљр сђнгатькђ карата булган тљп карашы. Сђнгатьнећ џђр тљренђ бђя бирњ љчен тикшереп карарга мљмкин булган ислами њлчђњ бар: «Њзендђ изгелек булган џђрбер нђрсђ – матур, яхшы, ђ њзендђ яманлык булган џђрбер нђрсђ ямьсез џђм ямандыр».
Коръђн Кђрим њзенећ књп кенђ аятьлђрендђ ќир-књклђрнећ џђм андагы нђрсђлђрнећ гњзђллегенђ, камиллегенђ игътибарны юнђлтђ, аларга караган кешенећ таћ калачагын ассызыклап њтђ. Пђйгамбђребез Мљхђммђд галђйџиссђлђм Ђбњ Муса ђл-Ђшгари исемле сђхабђнећ Коръђн укуын ишетеп аныћ матур тавышына сокланып мактау сњзлђрен ђйткән. Һђм ул сђхабђлђре арасыннан азан ђйтњ љчен ић матур тавышлыларын сайлый торган булган. Менђ шуларны исђпкђ алсак Исламныћ матур сђнгатьне инкяр итмђве ачыклана. Ислам тулы мђгънђсе белђн матди, яки рухи яманлыкны њз эченђ алган сђнгатьне кире кага.
Димђк, ђгђр сђнгатьнећ максаты кешелђргђ акыл лђззђте бирњ, бљек хис-тойгылар уяту, яки кешенећ табигатен яхшырту џђм тђрбиялђњ булса, Ислам мондый сђнгатькђ каршы килми. Ђмма, ђгђр сђнгать бу киртђлђрдђн читкђ чыкса, њзенећ максаты итеп нђфес азгынлыкларын џђм фђкать дљнья лђззђтлђренђ генђ омтылуны куйса, бу вакытта ул њзенђ билгелђнгђн вазифаны - тормышны књркђмлђњ вазифасын - њтђмђгђн була, киресенчђ ул аны ќимерњче була џђм ул гап-гади бер ахмак уенга ђйлђнеп кала. Моныћ белђн Ислам бервакытта да риза булмый.
Ђгђр кљй џђм ќыр безгђ матур моћнарны, бљек ђхлакый сњзлђрне ирештерђлђр икђн, Ислам аларны рухи-ђхлакый чиклђрдђ булулары шарты белђн кабул итђ. Алар кешенећ хис-тойгыларын, рухын џђм эчке дљньясын њстерњгђ хезмђт итђргђ тиешлђр. Шуны искђртеп њтњ мљџим ирлђр чит хатын-кызлар тарафыннан башкарылган ќырларны тыћларга тиеш тњгеллђр.
Рђсњлебез барабан белђн флейтада уйнауда бернинди начарлык күрмәгән.
Биюгђ килсђк, Ислам биюне аера, ирлђр биюе џђм хатыннар биюе. Ирлђр тарафыннан башкарыла торган халык биюлђрен ирлђргђ дђ хатыннарга да карарга рљхсђт ителә. Ђмма хатыннар фђкать хатын-кызлар алдында гына биергђ мљмкиннђр, аларга чит ирлђр алдында бию катгый тыела, чљнки бу нђрсђдђ тыелган нђрсђлђрнећ књп тљре бар. Чит ир белђн ят хатынныћ кулга-кул тотынышып, яки аннан да бигрђк кочаклашып биюлђренећ никадђр хђрам булуын ђйтеп тђ торасы юк. Ђ инде балет џђм стриптиз биючелђр турыдан-туры ќђџђннђмгђ олаксалар кирђк
Шигырь асылда тыелган булса да, њз эченђ хикмђтне алганнары тыелмаган. Хикмђтле шигырьлђр џђмишђ мактаулы саналалар. Рђсњлебез ђйткђн:
«Кайбер шигырьлђрдђ хикмђт бар».
Ђйе, кайбер шигырьлђрнећ мђгънђлђре бик тирђн эчтђлекле. Алар књћеллђргђ тђэсир итещ кешенећ књћелен бљтенлђй ућай якка њзгђртеп куярга мөмкин. Бу исбатка џђм дђлилгђ мохтаж булмаган билгеле бер xакыйкатьтер.
|
