Ачулану.
«Рђсњлебезгђ бер кеше килеп: «Мића бер кићђш бир», - ди. Рђсњлебез аћа: «Ачуланма», - дип кићђш бирә. Теге кеше кайтарып-кайтарып тагын кићђш сораса да, Рђсњлебез аћа «ачуланма» дигђн кићђшен би-рњен дђвам итђ».
Ачу килњ сыйфаты кешегђ тумыштан ук бирелђ. Ул аныћ табигатенђ салынган. Шулай булса да кеше њзен аннан сакларга тырыша: кайвакыт ачу китерђ торган сђбђплђргђ якын бармыйча, кайвакыт ачуланмаска тырышыщ кайвакыт ачуланса да бљтен кљче белђн аны басарга тырышып.
Мљселман кешегђ књркђм сыйфатлар хас. Аны оят-хђя, тыйнаклык, башкаларны сљю, гафњ итђ белњ, џђм нинди генђ хђлдђ дђ ачык, якты йљзле булу бизи.
«Ачуланма», ягъни, ђй, син дљнья, ахирђт бђхетенђ ирешергђ омтылучы! Ђгђр синећ табигатећдђ явыз кљчлђр баш књтђрсђ, нђфсећ телђгенђ иярђ књрмђ. Югыйсђ алар синећ белђн идарђ итеп, сине Аллаџ тыйганнарны эшлђргђ мђќбњр итђрлђр. Юк, син алар-га каршы кљрђшергђ тиеш. Син њзећне Аллаџыдан хакыйкый куркучы мљэмин сыйфатлары белђн сыйфатларга тиеш. Алар хакында Коръђн Кђримдђ Аллаџы Тђгалђ болай ди: «Раббыгызныћ ярлыкавына џђм ќиркњклђрне сыйдырган ќђннђткђ керергђ ашыгыгыз. Ул ќђннђт Аллаџыдан куркучыларга ђзерлђп куелган урындыр. Ул Аллаџыдан куркучылар ќићеллектђ дђ, авырлыкта да њзлђренећ малларыннан Аллаџ юлына сарыф итђлђр. Њзлђренећ ачуларын басып йљрилђр џђм кешелђрне гафу итђлђр. Аллаџы Тђгалђ игелек кылучыларны сљя».
Њзенећ ачуын басарга љйрђнгђн кеше, њзен Аллаџыныћ ачуыннан да сакларга өйрәнә. Ул Аллаџыныћ ачуын китерђ торган бер генђ эшне дђ кылмый, хђтта ул эшлђргђ якын да бармый.
Ачу бљтен яманлык, явызлыкны, ђ аннан њзећне азат итњ бљтен игелек, яхшылыкны њз эченђ ала. Ђлеге сђхабђ Рђсњлебездђн кайтарып-кайтарып янђ башка тљрле кићђш бирњен њтенсђ дђ «ачуланма» дигђн сњздђн башка ќавап ала алмый. Ул, књрђсећ, бу сњзнећ асылына тиз генђ тљшенеп ќитђ алмаган. Аны њзенђ ќићелгђ санап тагын да мљџимрђк кићђш көткән. Ђхмђд риваятендђ килгђн шул хђдиснећ ахырында Рђсњлебездђн кићђш сораган ђлеге сђхабђ болай ди: «Рђсњлебез кайтарып-кайтарып шул сњзне ђйткђч мин уйланып калдым џђм аћладым, чыннан да ачу бљтен яманлыкны њзенђ туплый бит».
Ачу кешегђ џђртљрле бђхетсезлеклђр алып килђ. Ул аннан књп яклы зыян књрђ. Ачудан кешенећ йљзе њзгђрђ, књзе кызара, каны кыза, муен тамырлары кабара, куллары калтырый, сљйлђменећ тђртибе бетђ, авызыннан џђртљрле яман сњзлђр чыга, ул њзенећ шул халђте белђн њзенђ генђ тњгел, бђлки тирђ ягындагыларга да књп зыян сала.
Ачу аркылы кешелђрнећ йљрђклђрендђ бер-берлђренђ карата нђфрђт уяна, аралар љзелђ, дуслар, туганнар арасында дошманлык, нђфрђт пђйда була, ќђмгыять бозыла.
Кешене ачуланырга нђрсђ мђќбњр итђ соћ? - Аныћ сђбђплђре тљрле џђм бик књп: њзен љстен санау, тђкђбберлек, башкалар љстеннђн кљлњ, мђсхђрђ кылу, џђртљрле тарткалашулар, њзећђ кагылмаган эшкђ аралашу, шулай ук артык байлыкка, дђрђќђгђ омтылулар шулар җөмләсеннән.
Ачудан котылуныћ да тљрле юллары бар. Мђсђлђн, бервакыт Рђсњлебез алдында ике кеше тарткалаша башлый, берсенећ хђтта ачудан йљзе кызара, шунда Рђсњлебез аны књреп ђйтђ: «Ђгђр ул: «Ђгузњ биллђџи минђш-шђйтанир-раќим» (шайтаннан Аллаџыга сыенам) дигђн сњзлђрне ђйтсђ, ђлбђттђ тынычланыр иде».
Аллаџы Тђгалђ «Ђгъраф» сњрђсенећ 2ОО-нче аятендђ ђйткђн: «Кайчан сине шайтан котыртса, син Аллаџы Тђгалђгђ сыен, Ул Ишетњче џђм Белњчедер».
«Ђгђр сезнећ берђрегез ачуланган вакытта басып торган булса утырсын, утыргач та ачуы басылмаса ятып торсын».
Бу хђдис шућа ишарђ кыла: басып торучы кеше утырып яки ятып торучы кешегђ караганда њч алуга якынрак тора.
«Ђгђр берђрегез ачуланса, тик торсын».
Ягъни, ачулы кеше њзенећ ачуы белђн њзе дђ ђйтергђ телђмђгђн нђрсђлђрне ђйтеп ташларга мљмкин. Соћыннан њкенгђнче хђзер телен тыйсын.
Ђгђр бер кеше ачуы чыкканда њзенећ нђфесен басып, ачуын тыеп кала алса, анда сабырлык дигђн књркђм холык барлыкка килђ. Шул сабырлык ул кешегђ гљнаџтан котылырга ярдђм итђ.
«Чынлыкта ачу шайтаннандыр, шайтан исђ уттан яратылган. Утны су белђн сњндерђлђр, шућа књрђ, ђгђр берђрегез ачуланса, тђџарђт алсын».
Ачулы кешенећ тђне кыза, каны сыеклана, шуныћ белђн аныћ хђрђкђтчђнлеге арта, су исђ аны суыта џђм ул кешенећ бђдђнен урта хђлгђ китерә. Моннан тыш шуны да ђйтергђ кирђк, тђџарђт алу Аллаџыныћ зекере белђн бђйле булган гыйбадђтнећ бер тљре. Бу вакытта кешенећ йљрђгендђ ачу ялкыны кабызган шайтан читкђ китђ.
Ачу књп вакытта кешенећ њзе љчен уч алырга омтылудан туа, Аллаџ яки Аныћ дине љчен тњгел. Кайчан Аллаџыныћ дине мђсхђрђ кылына, хђрамнар эшлђнђ, мљселманнарныћ хак-хокуклары аяк астына салып таптала, аларныћ маллары, ќаннары тартып алына бу вакытта ачулану гына тњгел, бђлки кљрђшергђ кирәк.
«Кљрђштђ џђркемне ќићђ торган кеше тњгел, ђ ачу вакытында њзен-њзе ќићњче кеше чын батыр».
«Ачулы вакытта Аллаџ ризалыгы љчен ачуны йотудан да Аллаџы Тђгалђ каршында саваплырак џичбер йотымлык юк».
Ягъни, ђгђр ачулансаћ ачуыћны тышка чыгарма, ачуга бирелеп дошманлык кылма.
«Ачуын ќибђргђн кешенећ Аллаџы Тђгалђ газабын да ќибђрер, телен саклаган кешенећ Аллаџы Тђгалђ халыкка белдерђсе килмђгђн гаебен яшерер».
«Сезнећ ић кљчлегез шул кеше, ул ачу вакытында њзен кулда тота белер».
Надан кешедђ биш тљрле сыйфат булыр: џичбер сђбђп-нигезсез ачулану; џичбер файдасы булмаган буш сњзлђр сљйлђњ; урынсыз ќирдђ џђм вакытта бњлђклђр бирњ; џђркемгђ дђ ышану; њзенећ дустын дошманыннан аера алмау.
|
